Leopold Staff (ur. w 1878 r. we Lwowie, zm. w 1957 r. w Skarżysku-Kamiennej) – wybitny poeta, tłumacz, eseista. Nazywany jest poetą trzech epok: Młodej Polski, dwudziestolecia międzywojennego oraz współczesności. Zyskał miano jednego z najważniejszych przedstawicieli literatury polskiej XX wieku. Staff to reprezentant współczesnego klasycyzmu, franciszkanizmu, parnasizmu, prekursor poezji codzienności w naszej literaturze i tym samym duchowy przywódca skamandrytów. Ze względu na perfekcję formalną jego utworów przypisuje się go do nurtu apollińskiego w polskiej poezji. Życie Leopolda Staffa było spokojne i pod tym względem odbiega od biografii wielu artystów – bogatych w liczne wstrząsające wydarzenia i skandale. Autor Wysokich drzew dbał o swoją prywatność i niechętnie wyjawiał szczegóły dotyczące osobistych spraw – w tym celu pod koniec życia spalił prawie całą swoją korespondencję, prowadzoną przez wiele lat. Poeta urodził się w 1878 r. we Lwowie i ukończył tam gimnazjum klasyczne. Edukacja skoncentrowana na antyku łacińsko-greckim wywarła później wielki wpływ na twórczość Staffa, który czerpał z tradycji pełnymi garściami i hołdował klasycyzmowi. W latach 1897-1901 poeta studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie prawo, filozofię i romanistykę (kierowaną wówczas przez uczonego wielkiego formatu, Edwarda Porębowicza). Zapewniło mu to wszechstronne wykształcenie i kulturę humanistyczną, które rozwijał przez całe dalsze życie. Warto wspomnieć, że podczas studiów należał do lwowskiej redakcji wydawanego w Krakowie czasopisma akademickiego „Młodość”. Pod koniec XIX wieku Staff zapoznał się z dziełami Fryderyka Nietzschego (które później tłumaczył), co odegrało znaczącą rolę w kształtowaniu się jego światopoglądu i bezpośrednio wpłynęło na jego pierwszy tom wierszy pt. Sny o potędze (1901), wydany w okresie ekspansji modernizmu. Rok później zachęcony przez Porębowicza poeta wyjechał do Paryża, gdzie miał okazję poznać środowisko literatów francuskich, spędzić prowadzić z nimi liczne dyskusje i formować w ten sposób swój światopogląd estetyczny. Zapoznał się tam z dziełami Artura Rimbauda, Paula Verlaine’a i Stephane’a Mallarme’go. Po powrocie z Francji do Lwowa Staff całkowicie oddał się pracy twórczej, przekładowej i studiom. Zaczął także podróżować co pewien czas do Włoch – umożliwiło mu to gruntowne poznanie języka włoskiego oraz późniejsze tłumaczenie dzieł Franciszka z Asyżu. Podczas I wojny światowej w 1915 r. w domu Staffa wybuchł pożar i spłonęła jego biblioteka. Lękając się o swoje życie, poeta spędził pozostałą część wojny w Charkowie, dalej pisząc i wydając kolejne dzieła. Po nastaniu niepodległości Staff przeniósł się do Warszawy i mieszkał tam przez cały okres międzywojenny, aktywnie uczestnicząc w życiu literackim stolicy. Współredagował także „Nowy Przegląd Literatury i Sztuki”. W czasie drugiej wojny światowej wygłaszał wykłady konspiracyjne. W trakcie Powstania Warszawskiego (1944 rok) ponownie spłonęło mieszkanie i biblioteka Staffa. Artyście udało się wówczas uciec ze stolicy do zaprzyjaźnionych Morstinów, mieszkających w Pawłowicach. W latach 1946-1949 poeta mieszkał w Krakowie, a następnie wrócił do Warszawy. Umarł w 1957 roku w Skarżysku-Kamiennej. Leopold Staff już za życia cieszył się wielką sławą i uznaniem, a jego twórczość wielokrotnie wyróżniano i nagradzano. W 1923 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a dziesięć lat później – Krzyżem Komandoskim Orderu Odrodzenia Polski. Dwukrotnie otrzymał Państwową Nagrodę Literacką (w latach 1927 i 1951). Dostawał także nagrody od władz miast, z którymi był związany: Lwowa (1929), Warszawy (1938) i Krakowa (1947). Z kolei w roku 1948 Pen Club uhonorował go za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu. W 1939 roku nadano mu tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1949 – Uniwersytetu Jagiellońskiego. Z kolei lata 1951 i 1955 przyniosły Staffowi laur w postaci Nagrody Państwowej I stopnia. Ponadto pełnił on zaszczytne funkcje jako wiceprezes i prezes Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich oraz wiceprezes Polskiej Akademii Literatury. Znaczenie Leopolda Staffa dla polskiej literatury Znaczenie twórczości autora Dnia duszy dla naszej literatury jest trudne do przecenienia. Wywarł on wielki wpływ na skamandrytów, którzy uważali go za swojego mistrza i duchowego przywódcę. Na tej płaszczyźnie dochodziło do wzajemnego oddziaływania, ponieważ Staff chętnie wchodził w dialog z młodszymi poetami, żywo interesując się ich utworami (niektóre z nich umiał nawet na pamięć). Szczególnym uwielbieniem darzył go Julian Tuwim. Jednocześnie autor Wysokich drzew wpływał nie tylko na poetów z grupy Skamander. Inspirował także Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (Gałczyński nazwał Staffa „Apollinem polskiej poezji”), Mieczysława Jastruna, Zbigniewa Herberta i Tadeusza Różewicza. Nadrzędną cechą twórczości autora Ucha igielnego jest szeroko pojmowany klasycyzm i czerpanie z najważniejszych źródeł kultury Europy: tradycji chrześcijańskiej i antyku grecko-rzymskiego. Dzięki takiemu ukształtowaniu poezja Staffa przetrwała próbę czasu i po dziś dzień cieszy się uznaniem czytelników. O wielkiej randze jego dzieł świadczy także szereg poświęconych mu utworów poetyckich oraz tytuł znanej antologii liryki polskiej, który brzmi Od Kochanowskiego do Staffa (w opracowaniu Wacława Borowego, pozycja wydana po raz pierwszy w 1930 r. i wielokrotnie wznawiana). Ograniczenie naszej poezji tymi dwoma nazwiskami eksponuje znaczenie wymienionych w tytule poetów dla naszej literatury. Najważniejsze tomy poetyckie Staffa 1. Sny o potędze (1901) – debiutancki tom wierszy Staffa, z którego pochodzi słynny sonet pt. Kowal. Powstał pod wpływem fascynacji filozofią Fryderyka Nietzschego. Poeta twórczo ją przetworzył. Sny o potędze stanowiły niezwykle oryginalną propozycję światopoglądową w dobie dekadentyzmu i powszechnie występujących nastrojów zniechęcenia. Tom ten rychło okrzyknięto jednym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych epoki. Jego tytuł pochodzi z utworu Kazimierza Przerwy-Tetmajera Hymn do miłości – pod koniec pada tam sformułowanie sny o potędze. Debiutancki zbiór wierszy 23-letniego Staffa zawiera większość cech jego dojrzałej liryki, jak np. czerpanie z tradycji chrześcijańskiej i antyku grecko-rzymskiego oraz kult klasycznego umiaru. 2. Dzień duszy (1903) – na przekór światopoglądowi Snów o potędze ujawnia dekadenckie nastroje epoki. Najbardziej znanym wierszem z tego tomu jest Deszcz jesienny. 3. Ptakom niebieskim (1905) – poeta głosi w nim pochwałę życia i ideę solidarności międzyludzkiej, kontynuując nurt współczesnego klasycyzmu. 4. Gałąź kwitnąca (1908) – w tomie tym Staff wyraża światopogląd zbliżony do tego, który wyłania się ze zbioru Ptakom niebieskim. Poeta przemawia tu jako klasyk nie tylko ze względu na perfekcję formalną swoich utworów, ale także z uwagi na przyjętą postawę wobec świata. Jednym z najbardziej znanych wierszy tego tomu jest Przedśpiew. 5. Tęcza łez i krwi (1918) – w tym tomie poeta, na ogół stroniący od wypowiadania sądów o współczesności, zabiera głos na temat rewolucji 1905 roku i I wojny światowej. Ocenia wydarzenia historyczne z dystansem, zdecydowanie opowiadając się po stronie uniwersalnych wartości humanistycznych. 6. Ścieżki polne (1919) – Staff dokonał w nim prawdziwej rewolucji, formułując na kartach swoich poezji pochwałę codzienności. Dominującą tematyką tomu jest wieś w jej rozmaitych przejawach. Poeta zachwyca się np. pracą chłopa na roli, pięknem krowy – i czyni to w ramach poetyki klasycystycznej. Do najbardziej znanych utworów tomu Ścieżki polne należą sonety Gnój i Wieprz. Zbiór ten szczególnie przemówił do skamandrytów, dla których Staff stał się mistrzem i niedoścignionym wzorem. 7. Szumiąca muszla (1921) – zawiera subtelne wiersze miłosne oraz liryki refleksyjno-filozoficzne. 8. Ucho igielne (1927) – tom poświęcony osobistym doświadczeniom religijnym. 9. Wysokie drzewa (1932) – według historyków literatury najdoskonalsza realizacja klasycyzmu Staffa. Klasycyzm objawia się tu zarówno w światopoglądzie całego tomu, jak i perfekcji formalnej poszczególnych jego utworów. W Wysokich drzewach znalazło się wiele wierszy wyrażających podziw dla piękna natury. 10. Barwa miodu (1936). Warto wspomnieć także o powojennych tomach Leopolda Staffa: Martwa pogoda (1946), Wiklina (1954) i Dziewięć muz (1958) oraz dramatach Skarb (1904) i Południca (1920). Najważniejsze przekłady Staff tłumaczył na język polski literaturę grecką, łacińską, włoską, francuską i niemiecką. Do jego najważniejszych przekładów należą: Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu, pisma Leonarda da Vinci, elegie i fraszki łacińskie Jana Kochanowskiego, Cierpienia młodego Wertera Johanna Wolfganga Goethego, pisma Fryderyka Nietzschego oraz opowiadania i nowele Tomasza Manna. Wszystkie tłumaczenia Staffa wywarły znaczący wpływ na naszą literaturę i stanowią ważny kontekst interpretacyjny twórczości autora Barwy miodu.