Choroba Alzheimera zaczyna się niepostrzeżenie. Pierwszym objawami mogą być dyskretne zmiany w zachowaniu lub problemy z radzeniem sobie z codziennymi czynnościami. Granica między stanem prawidłowym, a chorobą bywa trudna do ustalenia. To, co niewątpliwie powinno wzbudzić zaniepokojenie i zmobilizować do zwrócenia się do neurologa o pomoc to narastające w czasie problemy opisane poniżej. Warto zwrócić uwagę także na to, że poniższe objawy rzadko bywają zauważane przez osoby chore, mimo że w sposób zauważalny wpływają na codzienne funkcjonowanie tej osoby. Pogorszenie/utrata pamięci krótkoterminowej Uciążliwe zapominanie wydarzeń, zajęć, rozmów lub innych aktywności, które miały miejsce w ciągu ostatnich kilku godzin jest jednym z najwcześniejszych objawów otępienia. Powtarzanie bez końca tych samych pytań jest objawem często zauważanym przez rodzinę chorego. W każdym wypadku zaniepokojenie powinna budzić sytuacja, w której osoba nie jest w stanie zapamiętać tego, co się do niego mówiło przed 10 minutami. Jednorazowe lub sporadyczne wystąpienie tego rodzaju problemów pamięciowych może wynikać nie z choroby mózgu, lecz z braku skupienia uwagi w danym momencie. Nawracające epizody powtarzania tych samych lub podobnych pytań mogą świadczyć o zaburzeniu pamięci świeżej (krótkoterminowej). Zapominanie o codziennych obowiązkach, które dotąd były wykonywane rutynowo, często może być objawem rozwijającego się otępienia (demencji). Trudności w wykonywaniu złożonych zadań, które wymagają nieco większego zaangażowania intelektualnego takiego jak opłacanie rachunków, gotowanie, prowadzenie samochodu w znajomej okolicy mogą być objawami otępienia. Oczywiście naturalnym jest, że z wiekiem nauka nowych umiejętności przychodzi trudniej, podobnie jak prowadzenie samochodu w nieznanej okolicy lub w dużym ruchu, jednak dobrze znane czynności nie powinny sprawiać większych trudności, tak długo jak nie ma fizycznych ograniczeń lub problemów ze wzrokiem. Problemy z nazwiskami znajomych osób lub zapominanie słów Znane nazwiska i słowa mogą być trudniejsze do przywołania w miarę starzenia się, ale osoby z chorobą Alzheimera mają stopniowo narastające trudności ze znalezieniem słowa, jak z prawidłowym użyciem znanych słów. Każdy człowiek ma czasem problem ze znalezieniem właściwego, zwykle rzadko używanego słowa. Osoby z chorobą Alzheimera często zapominają prostych słów lub używają niezwykłych wyrazów w zamian za brakujące słowo, co czyni mowę trudną do zrozumienia. Na przykład szczoteczka do zębów może zostać nazwana “tym czymś do ust”. W miarę postępu choroby, zapomnieniu ulegają nie tylko nazwiska, ale i także wygląd twarzy, czy jakakolwiek informacja dotyczące znajomych osób, co sprawia, że są one nierozpoznawane i traktowane jako osoby obce. Gubienie przedmiotów może być normalnym i nieistotnym problem dla niektórych osób zdrowych, ale osoby z chorobą Alzheimera mają narastające trudności z gubieniem przedmiotów lub chowaniem ich w nietypowe miejsca. W ten sposób żelazko znaleźć można na przykład w lodówce, a zegarek w cukiernicy. Dezorientacja w czasie Dla starszej osoby, zwłaszcza niepracującej, będącej na emeryturze, monotonny rozkład zajęć w ciągu dnia i podobieństwo kolejnych dni tygodnia powodują, że poczucie czasu nieco się zaciera. Każdy dzień podobny jest do weekendu, stąd zdarza się, że odpowiedź na pytanie o dzień tygodnia lub dokładną datę sprawia trudność. Jednak z pewnością nie jest prawidłowe mylenie stycznia z lipcem lub trudności z ustaleniem, który jest aktualnie rok. Dezorientacja co do miejsca Nie jest niezwykłym zgubić się w nieznanym miejscu, ale gubienie się w swoim własnym mieście, w dobrze znanej okolicy nie jest normalne. Objawem zaburzeń orientacji jest także nierozpoznawanie miejsca, w którym się znajduje. I tak zdarza się, że chory na chorobę Alzheimera twierdzi, że jest w domu znajomych, podczas gdy rzeczywiście przebywa w szpitalu. Pogorszenie zdolności do oceny np. dobieranie ubioru bez względu na pogodę, tj. ubieranie na siebie kilku koszul w ciepłe dni lub ubieranie letnich ubrań w zimie mogą być oznaką rozwijającego się otępienia. Brak zdolności do oceny w zakresie własnych finansów jest często przyczyną kłopotów samotnych osób w początkowym stadium choroby. Takie osoby, nie będąc w stanie właściwe ocenić swoich potrzeb oraz możliwości finansowych bywają na przykład ofiarami działań telemarketerów, którym udaje się przekonać ich do wydawania dużych sum pieniędzy na niepotrzebne zakupy lub dokonywania niepotrzebnych napraw domowych. Zmiany zachowania w połączeniu z powyższymi objawami mogą być oznaką istotnego zaburzenia funkcji mózgu. Typowe zmiany zachowania, które mogą wystąpić w chorobie Alzheimera to: pojawienie się apatii i wycofanie z sytuacji społecznych, które kiedyś sprawiały przyjemność, utrata inicjatywy i zainteresowania hobby, coraz częstsze prowadzenie rozmów nie na temat, pojawienie się większej niż zwykle drażliwości lub podejrzliwości wraz z szybkimi zmianami nastroju, pojawienie się urojeń, tj. niedającej się zweryfikować racjonalnie wiary w nieprawdziwe idee np. dotyczące niewierności małżeńskiej. W późniejszych etapach mogą wystąpić także halucynacje słuchowe lub wzrokowe, zmiana sposobu ubierania się. Opracował lek. med. Krzysztof Banaszkiewicz