Zaleca się zwiększenie spożycia wody (minimum 1,5 litra wody dziennie), a jako pozostałe napoje można wybierać kawę zbożową, herbatę owocową, soki warzywne i niedosładzane koktajle. Ostatni posiłek warto zjeść na 3-4 godziny przed pójściem spać, żeby zapobiegać zatrzymywaniu się kwasu moczowego w ciągu nocy.
Hipercholesterolemie we frakcji LDL stwierdza się najczęściej u osób, które spożywają w nadmiarze tłuszcze nasycone i cholesterol, czyli ich dieta jest bogata w tłuste produkty zwierzęce. Wysoki poziom trójglicerydów natomiast powiązany jest z wysokokaloryczną dietą obfitującą w duże ilości cukru, słodyczy oraz z występowaniem otyłość typu brzusznego. Zobacz film: "Sól w diecie - ile można spożywać?" spis treści 1. Prawidłowy poziom cholesterolu 2. Jedzenie na obniżenie cholesterolu 3. Przykładowy jadłospis na obniżenie cholesterolu 1. Prawidłowy poziom cholesterolu Prawidłowy poziom cholesterolu we krwi powinnien wynosić odpowiednio: cholesterol całkowity i trójglicerydy - poniżej 200mg/dl, „zły” cholesterol LDL poniżej 135 mg/dl, „dobry” cholesterol HDL powyżej 58 mg/dl, u mężczyzn i 66 mg/dl u kobiet. Leczenie dietetyczne hiperlipidemii powinno obejmować zmianę nawyków żywieniowych, wykształcenie umiejętności wybierania właściwych produktów spożywczych oraz redukcję masy ciała przy występowaniu otyłości. Wskazane jest zwiększenie aktywności fizycznej na świeżym powietrzu, która wspomaga obniżenie poziomu cholesterolu oraz zwiększa wydatek energetyczny, dzięki czemu wspiera odchudzanie. To musisz wiedzieć Nadmiar cholesterolu nazywany jest inaczej hipercholesterolemią. Nadmiar cholesterolu wynika z częstego spożywania tłustych produktów zwierzęcych oraz cukrów i innych wysokokalorycznych produktów. Aby pozbyć się nadmiaru cholesterolu, trzeba zmienić dietę. 2. Jedzenie na obniżenie cholesterolu Aby obniżyć poziom cholesterolu dzięki diecie należy pamiętać o pewnych zasadach: Dużo błonnika w formie pektyn, który utrudnia wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego. Z owoców szczególnie dobrze wpływają: jabłka, czarne jagody, porzeczki, agrest, grejpfruty. Z warzyw najbardziej bogate we frakcję pektyn są nasiona roślin strączkowych (groch, soja, fasola), marchew oraz dynia. Wielonienasycone i jednonienasycone kwasy tłuszczowe z ryb morskich, oleju rzepakowego lub oliwy z oliwek oraz orzechy, zwłaszcza włoskie, wymiennie słonecznik, pestki z dyni. Obniżają miażdżycorodną frakcję LDL, poziom trójglicerydów oraz podwyższają „dobry” cholesterol. Witaminy C, A i E - antyoksydanty zawarte w warzywach, owocach, rybach, olejach i orzechach. Wspomagają obniżanie cholesterolu we krwi. Produkty sojowe, które według badań wpływają pozytywnie na zmniejszenie poziomu całkowitego cholesterolu) i frakcji LDL. Wyklucz całkowicie słodycze, cukier maksymalnie 3 łyżeczki na dzień do napoju. Należy zrezygnować ze smalcu i słoniny, ograniczyć lub zrezygnować ze śmietany i masła oraz margaryn twardych. W zamian można włączyć margaryny miękkie wysokogatunkowe, które podniosą spożycie nienasyconych kwasów tłuszczowych. Źródłem cholesterolu i nasyconych kwasów jest również mięso, wędliny i mleko oraz jego przetwory. Dlatego najlepiej wybierać chude rodzaje mięsa (kurczak, indyk), chude przetwory mleczne. Aby obniżyć poziom cholesterolu unikaj potraw smażonych w panierce, tłustych sosów i polewania potraw tłuszczem z patelni. Łącz w posiłku produkty zwierzęce (mięso, produkty mleczne itd.) z warzywami lub owocami zawierającymi pektyny. Mogą być w formie sałatki czy dodatku do kanapek oraz deseru. Spożywaj posiłki regularnie, co 3-4 godziny. Ryby są dobrą alternatywą dla mięsa, powinny znajdować się w jadłospisie 2-3 razy w tygodniu. Techniki sprzyjające diecie obniżającej cholesterol: gotowanie tradycyjne, gotowanie na parze, duszenie bez wcześniejszego obsmażania, smażenie beztłuszczowe, pieczenie w piekarniku. 3. Przykładowy jadłospis na obniżenie cholesterolu Dzień 1 Śniadanie: 2 kromki pieczywa razowego, pomidor pokrojony i posypany ulubionymi ziołami i natką pietruszki (np. bazylia lub zioła prowansalskie), 4 plasterki szynki z indyka, szklanka soku grejpfrutowego niesłodzonego. Drugie śniadanie: szklanka soku pomidorowego, 2 wafle ryżowe lub chrupkie pszenne, 2 plasterki szynki z indyka. Obiad: zupa pomidorowa na wywarze z warzyw (można dolać soku pomidorowego pod koniec gotowania), z dodatkiem przecieru pomidorowego, zabielana jogurtem greckim. Podawać z garścią makaronu ugotowanego lub 2 łyżkami ryżu mieszanego. Kotleciki sojowe - 5 szt. gotowane. 2 średnie ziemniaki z wody posypane zieleniną. Surówka: kiszona kapusta (150g- 200g- szklanka), mała marchewka starta na grubych oczkach, siekana natka pietruszki, 1 łyżeczka oliwy lub oleju. Podwieczorek: starta marchewka (1 średnia) z jabłkiem skropiona cytryną i łyżeczką oleju, kilka rozdrobnionych orzechów laskowych, łyżeczka słonecznika do posypania. Kolacja: kanapka z 2 kromek pieczywa razowego z twarożkiem chudym (1 łyżka) z 2 listkami sałaty i 2 plasterkami pomidora. Szklanka soku wielowarzywnego (z buraków, pomidorowy). Dzień 2 Śniadanie: 3 łyżki muesli (z orzechami i rodzynkami) z jogurtem naturalnym 0 proc. (150g -1 opakowanie) lub szklanka mleka sojowego, kromka pieczywa razowego z plasterkami pomidora. 2 śniadanie: 2 kromki pieczywa chrupkiego żytniego z 2 plastrami sera białego chudego (100g) i sałatą. Obiad: zupa kalafiorowa (wywar: kalafior, mieszanka warzyw) z dodatkiem ziemniaków. Ryba z pieca z kuskusem: 200g fileta (1/2 dużego fileta: dorsz, mintaj), sok z cytryny, przyprawy, ½ szklanki suchego kuskusu. Rybę skropić sokiem z cytryny i odstawić w chłodne miejsce na kilkanaście minut. Następnie posypać przyprawami, zawinąć w folię i piec w temp. 180-200 st. C przez 25 min. Kaszę przed podaniem wymieszać z zieleniną. Szklanka soku z grejpfruta. Podwieczorek: 2 jabłka pieczone z 2 łyżeczkami dżemu niskosłodzonego. Kolacja: kromka pieczywa razowego, 2 plasterki szynki z indyka, rzodkiewka. Dzień 3 Śniadanie: sałatka z łososiem: pomidor, kukurydza konserwowa (1 łyżka), łosoś sałatkowy lub tuńczyk w sosie własnym (pół opakowania), 2 kromki pieczywa razowego lub mała grahamka. Drugie śniadanie: sałatka z ogórka, pomidora, sera feta light, posypana szczypiorkiem i bazylią, skropiona oliwą lub olejem oraz octem jabłkowym. Obiad: pierś z kurczaka: pierś (150g pieczona w folii lub gotowana lub na parze) , ziemniaki (2 średnie) posypane koperkiem, mizeria z ogórka zielonego z kefirem, przyprawami i skropiona octem jabłkowym. Podwieczorek: miseczka jagód polana 2 łyżkami jogurtu naturalnego, garść orzechów laskowych lub włoskich posiekanych. Kolacja: kromka pieczywa razowego, 2 plasterki szynki z kurczaka, pomidor. Szklanka soku warzywnego. Dzień 4 Śniadanie: 2 kromki pieczywa razowego, 4 plasterki szynki z kurczaka, starta rzodkiewka (kilka sztuk) pomieszana z zieleniną i jogurtem (1 łyżka). Drugie śniadanie: sałata lodowa (kilka listków) z rzodkiewkami (5 szt.) posypane szczypiorkiem i skropione oliwą z oliwek oraz octem jabłkowym. Kefir (150g). Obiad: udko gotowane bez skóry chwile podpieczone w piekarniku, ryż brązowy (50g – pół saszetki), fasolka szparagowa mrożona (250g), szklanka soku grejpfrutowego lub pomarańczowego. Podwieczorek: kromka pieczywa razowego z pasztetem sojowym, ogórkiem kiszonym. Kolacja: sałatka wielowarzywna: seler, marchew, pomidor, 1/4 główki sałaty lodowej. Seler i marchew zetrzeć na tarce z grubymi oczkami, pomidora pokroić w kostkę, kapustę pekińską poszatkować. Wszystko skropić oliwą z oliwek pomieszaną z octem jabłkowym i przyprawami ziołowymi. Kromka pieczywa razowego z plastrem sera białego chudego posypana ziołami. Dzień 5 Śniadanie: szklanka mleka sojowego, 3 łyżki muesli lub namoczonych płatków owsianych, kromka pieczywa razowego i 1 łyżeczką dżemu niskosłodzonego. Drugie śniadanie: pomarańcza polana jogurtem naturalnym (150g). Obiad: filet z morszczuka: kostka morszczuka lub innej ryby natartej ziołami i skropionej sokiem z cytryny, posmarowanej niewielką ilością oleju i zapieczoną w folii. Podawać z cząstką cytryny. Ziemniaki gotowane (2 średnie) posypane natką. Surówka: sałata, pomidor, ogórek kiszony z oliwą z oliwek i octem jabłkowym oraz przyprawami. Szklanka kompotu z jabłek. Podwieczorek: deser sojowy. Kolacja: tuńczyk z wody (mała puszka) pomieszany z 2 łyżkami kukurydzy, ogórkiem kiszonym pokrojonym w kostkę przyprawiony do smaku, kromka pieczywa razowego. Dzień 6 Śniadanie: bułka grahamka posmarowana 2 łyżeczkami niskosłodzonego dżemu. Kakao: szklanka mleka 1,5 proc. z 2 łyżeczkami gorzkiego kakao, łyżeczka cukru. Drugie śniadanie: plaster chudego sera białego rozgnieciony z dodatkiem mleka sojowego lub jogurtu i wymieszany z pokrojonym ogórkiem kiszonym. Kromka pieczywa razowego. Obiad: talerz zupy warzywnej z brukselką. Makaron z kaszy gryczanej (70g surowego) z duszonymi pieczarkami (300g świeżych) zabielanymi jogurtem greckim i doprawionymi do smaku. Wszystko posypane zieleniną. Podwieczorek: porcja galaretki z truskawkami ( szt. owoców). Kolacja: sałatka z sałaty lodowej z rzodkiewką, świeżym ogórkiem i ugotowanym filetem z indyka. Do tego 2 łyżki oliwy z oliwek, sok cytryny lub ocet jabłkowy, sól, pieprz, mieszanka ziół do sałatek, zielenina do posypania. Dzień 7 Śniadanie: serek wiejski z wkrojonym ogórkiem kiszonym, szczypiorkiem lub pomidorem, 2 kromki pieczywa razowego. Drugie śniadanie: salaterka agrestu lub czerwonych porzeczek. Garść dowolnych orzechów. Obiad: barszcz czerwony z garścią gotowanej białej fasoli lub fasolką szparagową. Gotowane udko (bez skóry) z kurczaka podpieczone w piekarniku i posypane zieleniną. 2 ziemniaki ugotowane i posypane koperkiem. Surówka z selera surowego startego na tarce, jabłka i garści rodzynek. Sos: jogurt grecki, sok z cytryny, ½ łyżeczki cukru. Podwieczorek: szklanka soku warzywnego, wafel ryżowy z 2 plasterkami szynki z indyka. Kolacja: sałatka jarzynowa - 2 ugotowane średnie ziemniaki, średnia marchewka ugotowana, 2 łyżki groszku zielonego z puszki, oliwa, pieprz, sól. Ziemniaki i marchewkę pokroić w kostkę. Dodać groszek i przyprawy. Skropić oliwą z octem jabłkowym, posypać zieleniną, doprawić. Wysokie stężenie złego cholesterolu ma niekorzystny wpływ na zdrowie, dlatego należy je monitorować i skutecznie obniżać za pomocą prawidłowej diety. PYTANIA I ODPOWIEDZI EKSPERTÓW NA TEN TEMAT Zobacz także odpowiedzi na pytania innych osób, które miały do czynienia z tym problemem: Dieta na obniżenie cholesterolu - odpowiada mgr Natalia Mogiłko Stosowanie fitosteroli na obniżenie cholesterolu - mgr Aneta Kościołek Stosowanie leków na obniżenie poziomu cholesterolu - odpowiada lek. Paweł Baljon Wysoki poziom cholesterolu a dieta - odpowiada Patrycja Sankowska Naturalne sposoby na zmniejszenie poziomu cholesterolu - odpowiada mgr Paulina Szczechowicz Eksperci odpowiedzieli także na inne pytania dotyczące tego tematu - pełną listę znajdziesz tutaj. polecamy Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Gabriela Wanat Dietetyk, pracownik Przychodni "Na Witosa". jak obniżyć cholesterol
Dieta na wysoki cholesterol poza włączeniem do diety produktów bogatych w błonnik i kwasy tłuszczowe, powinna uwzględniać zmianę nawyków żywieniowych i wyeliminowanie z diety produktów wysokoprzetworzonych i potraw typu fast-food, które zawierają duże ilości tłuszczy nasyconych. Dieta dla osób z wysokim cholesterolem powinna
Cholesterol to tłuszczowa substancja, która rozpuszcza się w osoczu. Choć jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jego zbyt duża ilość może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. W obniżeniu poziomu cholesterolu może pomóc nam odpowiednia dieta. Jakie składniki powinna zawierać dieta na cholesterol? W celu utrzymania się we krwi cholesterol łączy się z białkiem, trójglicerydami i fosfolipidami, tworząc micele nazywane lipoproteinami. Nie wszystkie lipoproteiny są takie same – różnią się one między sobą rodzajem przyłączonego białka, dlatego odpowiadają za odmienne działanie w organizmie. Najpowszechniejsze to lipoproteiny LDL i HDL. Cząsteczki LDL, nazywane „złym” cholesterolem, są większe niż HDL i powodują odkładanie się cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych. Natomiast lipoproteiny HDL („dobry” cholesterol) transportują cholesterol ze ścian tętnic do wątroby. Wysoki poziom cholesterolu jest zazwyczaj spowodowany niewłaściwą dietą. Stale utrzymujący się wysoki poziom cholesterolu wpływa niekorzystnie na organizm i nazywany jest hipercholesterolemią. Dieta na cholesterol – na czym polega? Celem diety cholesterolowej jest próba obniżenia cholesterolu całkowitego we krwi i poprawienie stosunku cholesterolu HDL do LDL. Ogólne zasady diety obniżającej cholesterol W jadłospisie powinny znaleźć się: Ryby – zawarte w rybach wielonienasycone kwasy tłuszczowe (eikozapentaenowy i dokozaheksaenowy) zmniejszają poziom trójglicerydów we krwi, ponadto działają przeciwkrzepliwie. Najlepiej spożywać morskie ryby typu makrela, tuńczyk, śledź, łosoś. Chude mięso – indyk, królik, kurczak i cielęcina zawierają wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Warzywa i owoce bogate w witaminę C i beta-karoten działają hipotensyjnie i przeciwmiażdżycowo. Owoce zawierające flawonoidy, np. owoce jagodowe, cytrusowe i warzywa, np. pomidory i brokuły, blokują przemianę cholesterolu LDL w formę szkodliwą dla tętnic. Spożywanie codziennie grejpfruta obniża stężenie cholesterolu, gdyż kwas galakturonowy w nich zawarty rozpuszcza złogi w tętnicach, cofając zmiany miażdżycowe. Chudy nabiał – w postaci kefiru, jogurtu naturalnego czy chudego twarogu. Oleje roślinne – jednonienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w oliwie z oliwek i oleju rzepakowym zmniejszają stężenie cholesterolu LDL, nie zmniejszając przy tym stężenia korzystnych lipoprotein HDL. Produkty z pełnego ziarna – błonnik rozpuszczalny zmniejsza stężenie cholesterolu, natomiast błonnik nierozpuszczalny przyspiesza pasaż jelitowy. Orzechy – orzechy włoskie, migdały i ziarna słonecznika są dobrym źródłem witaminy E i selenu, a przy tym zmniejszają poziom trójglicerydów we krwi. Zielona herbata – obniża ciśnienie i wykazuje duże właściwości antyoksydacyjne. Rośliny strączkowe – obniżają poziom cholesterolu LDL. Najlepiej włączyć do jadłospisu soczewicę, ciecierzycę i fasolę. Najlepsze rodzaje diety na obniżenie cholesterolu Najlepszą dietą obniżającą poziom cholesterolu jest dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych. Przyczynia się ona do ograniczenia spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych i pozwala na zastąpienie ich nienasyconymi kwasami tłuszczowymi. Wartą uwagi jest również dieta śródziemnomorska, która bazuje na świeżych owocach i warzywach, pełnoziarnistych produktach, rybach, chudym mięsie i zdrowych tłuszczach pochodzących z roślin. Kto powinien przejść na dietę cholesterolową? W Polsce podwyższony poziom cholesterolu występuje u ponad połowy populacji. Zbyt wysoki poziom cholesterolu zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Nieleczona hipercholesterolemia może prowadzić do udaru mózgu i zawału. Dietę obniżającą poziom cholesterolu powinny stosować osoby z: cukrzycą, miażdżycą, rozpoznaną chorobą sercowo-naczyniową, nadciśnieniem tętniczym, otyłością typu II i III, dziedziczną hipercholesterolemią, przewlekłą chorobą nerek, palące papierosy. Jak dobrać menu na diecie cholesterolowej? Każda dieta powinna być dobrana indywidualnie do potrzeb danego pacjenta po uprzedniej konsultacji z lekarzem i badaniach diagnostycznych. Najlepiej, aby jadłospis rozpisał dietetyk. Dieta cholesterolowa – jadłospis na tydzień Poniżej znajduje się przykładowy jadłospis na siedem dni. Należy pamiętać, że zmianę sposobu żywienia warto skonsultować z dietetykiem. DZIEŃ 1 Śniadanie: pełnoziarnista grzanka (60 g), pasta z awokado: pół awokado, pieprz, sól, kilka kropel limonki, ząbek czosnku, pokrojone pomidory z łyżką oliwy z oliwek, herbata z cytryną. II śniadanie: jogurt naturalny (180 g), maliny (150 g), borówki (150 g), mielone orzechy włoskie (10 g), woda z cytryną. Obiad: pstrąg tęczowy/łosoś pieczony z pomidorami, napar z imbiru. Kolacja: krem z pomidorów, łyżka oliwy z oliwek, zielona 2 Śniadanie: naturalny hummus (100 g), słupki z warzyw: ogórek, papryka, marchew, 2 kawałki pieczywa chrupkiego, kawa z mlekiem 2% tłuszczu. II śniadanie: Koktajl (najlepiej spożyć schłodzony): jogurt naturalny (180 g), 10 truskawek (mogą być mrożone), 1 dojrzały banan, 10 winogron zielonych. Obiad: chłodnik litewski na bazie kefiru 330 ml. Kolacja: sałatka grecka, łyżka oliwy z oliwek i octu winnego, bułka z pełnego ziarna, woda z cytryną. DZIEŃ 3Śniadanie: 25 g płatków owianych gotowanych na wodzie, pół jabłka, cynamon, jogurt naturalny (180 g), herbata z cytryną. II śniadanie: sałatka owocowa: truskawki, brzoskwinie, winogrona, borówki 250 g. Obiad: szaszłyk z indyka z papryką i cukinią pieczoną. 40 g ryżu pełnoziarnistego, napar z imbiru. Kolacja: sałatka z burakiem, orzechami włoskimi i pomarańczą, zielona herbata. DZIEŃ 4 Śniadanie: bułka graham, twaróg chudy (150 g) z rzodkiewką i szczypiorkiem, czarna herbata z cytryną i imbirem. II śniadanie: galaretka owocowa z czarną porzeczką. Obiad: fit spaghetti. Kolacja: Koktajl: jogurt naturalny (180 g), mango. DZIEŃ 5 Śniadanie: 30 g płatków owsianych gotowanych na mleku (100 ml), pół banana, cynamon, zielona herbata. II śniadanie: 20 g orzechów nerkowca, kompot z czerwonych owoców (truskawki, rabarbar, wiśnie). Obiad: łosoś z pieca, woda z cytryną i imbirem. Kolacja: pieczone frytki z warzyw. DZIEŃ 6 Śniadanie: bułka graham, awokado, wędzona ryba – łosoś lub makrela, zielona herbata. II śniadanie: sorbet owocowy. Obiad:barszcz ukraiński. Kolacja: ryż zapiekany z jabłkami. DZIEŃ 7 Śniadanie: 2 pełnoziarniste naleśniki, twarożek homogenizowany z wanilią, maliny, borówki. II śniadanie: budyń na chudym mleku, mus z truskawek. Obiad: kotlet mielony w wersji light, woda z cytryną. Kolacja: bruschetta z pomidorami. Dieta na cholesterol – co jeść? Przykładowe przepisy Fit spaghetti Składniki: 100 g mielonego filetu z piersi indyka, 200 g pomidorów, 50 g pełnoziarnistego makaronu spaghetti, 50 g cebuli, 12 g oliwy z oliwek, 15 g sera typu parmezan, 5 g natka pietruszki. Sposób przygotowania: Na oliwie podsmażyć mięso mielone z indyka. Dodać drobno posiekaną cebulę i przyprawić. Pomidory drobno pokroić i dodać do mięsa. Mieszać do momentu aż sos zgęstnieje. Podawać z ugotowanym makaronem. Całość ozdobić pietruszką i posypać parmezanem. Łosoś z pieca Składniki: 150 g łososia, 2-3 ziemniaki z wody, 50 g startej marchwi, 30 g kapusty kiszonej, pół jabłka, 3 plastry cytryny, sól i pieprz do smaku, rozmaryn i tymianek do smaku. Sposób przygotowania: Łososia należy umyć, położyć na folii aluminiowej, posypać przyprawami i ułożyć plastry cytryny. Następnie umieścić w piekarniku nagrzanym do 180-200°C. Marchew i jabłko zetrzeć na tarce i połączyć z kapustę kiszoną, całość posypać pieprzem i wymieszać. Łososia serwować z surówką i gotowanymi ziemniakami. Klasyczny polski obiad w wersji light Składniki: 150 g mięsa mielonego z indyka lub kurczak, 50 g cebuli, 2-3 ziemniaki z wody, 100 g buraczków, pół jabłka, 15 g oliwy z oliwek, ogórek kiszony, sól i pieprz do smaku. Sposób przygotowania: Cebulę pokroić i zeszklić na patelni. Mięso mielone wymieszać z cebulą i uformować kotlety, które następnie usmażyć z małą ilością tłuszczu. Tarte buraki wymieszać z tartym jabłkiem. Całość serwować z ziemniakami. Pieczony łosoś z pomidorami Składniki: 150 g łososia, pół pora, oliwa z oliwek, pomidorki koktajlowe, koper, cytryna. Sposób przygotowania: Filety z łososia opłukać i osuszyć, odciąć skórkę. Opruszyć solą, skropić cytryną i 1 łyżką oliwy. Odstawić na 2-3 godziny. Piekarnik nagrzać do 220°C. Por przekroić wzdłuż na pół i pokroić na kawałki wielkości ok. 2 cm. Ułożyć na dnie naczynia żaroodpornego, doprawić solą i skropić oliwą. Na porze ułożyć rybę i posypać koperkiem. Na wierzchu ułożyć plasterki cytryny oraz pomidorki koktajlowe. Wstawić do nagrzanego piekarnika i piec przez 15 minut. Pieczone frytki z warzyw Składniki: 1 ziemniak, 1 marchew, 1 batat, 1 pietruszka, 1 burak, 1 cukinia. Sposób przygotowania: Obrać wszystkie warzywa oprócz cukinii. Pokroić w słupki. Ułożyć na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Posypać solą i wybranymi przyprawami. Za pomocą pędzelka posmarować oliwą. Wstawić do piekarnika nagrzanego do 185°C i piec przez 30 minut. Następnie delikatnie przewrócić warzywa i piec przez kolejne 15 minut. Przeczytaj również: 25 produktów obniżających cholesterol w tabeli Cholesterol – jakie są normy wiekowe dla dorosłych i dzieci? Problem pojawia się przy nadmiernym wypadaniu włosów. Gubienie włosów może mieć wiele przyczyn – za część z nich odpowiada nieprawidłowa dieta. Wypadanie włosów może być związane z niedoborami witamin i minerałów. Badania naukowców wskazują również, że wpływ na kondycję włosa może mieć też zbyt wysoki poziom
Odpowiednia dieta to jeden z najlepszych sposobów na obniżenie poziomu cholesterolu dla osób, które mają z tym problem. Najlepiej zacząć już od śniadania. Co jeść, żeby od samego rana zadbać o swój cholesterol? Oto 5 pomysłów na zdrowe śniadanie. Płatki owsiane z orzechami Owoce jagodowe z owsianką lub jogurtem Omlet z białek z warzywami Awokado na pełnoziarnistym pieczywie Kanapka z wędzonym łososiem Wysoki poziom cholesterolu we krwi ma całkiem duża grupa osób. Nawet 12 proc. dorosłych powyżej 20. roku życia ma tę przypadłość – jak szacuje amerykańskie Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Co gorsza, duża część z nich może nawet o tym nie wiedzieć, bo wysoki poziom cholesterolu we krwi nie daje żadnych objawów. Nawet jeśli nie masz żadnych symptomów, to i tak jest bardziej narażony na ryzyko wystąpienia chorób serca czy się jednak, że nad wysokim cholesterolem można stosunkowo łatwo zapanować dzięki diecie. Najlepiej od samego rana. Co na śniadanie polecają specjaliści?Płatki owsiane z orzechamiZ płatków owsianych można szybko ugotować pożywną owsiankę na śniadanie. Są doskonałym źródłem rozpuszczalnego błonnika, który wiąże cholesterol LDL (tzw. zły cholesterol) i pomaga usunąć go z organizmu. Zawierają też przeciwutleniacze, które zmniejszają ciśnienie krwi i ryzyko choroby wieńcowej. W dodatku są niskokaloryczne – niecała szklanka płatków owsianych to około 150 kcal. Do owsianki warto dodać owoce jagodowe oraz orzechy (źródło korzystnych kwasów tłuszczowych) – takie danie na długo zaspokoi głód. Owoce jagodowe z owsianką lub jogurtemJeśli rano lubisz jeść słodkie dania, ale starasz się obniżyć poziom cholesterolu, warto zjeść na śniadanie owoce jagodowe, np. jeżyny, maliny, a także truskawki (poza sezonem mogą być mrożone). Są niezwykle bogate w błonnik, który nie tylko pomaga usuwać z organizmu cholesterol, ale też sprawia, że po posiłku czujesz sytość. Badania wykazały też, że jedzenie owoców jagodowych pomaga obniżyć poziom tzw. złego cholesterolu we krwi (LDL). Możesz je dodać do owsianki lub zrobionym z nich niesłodkim dżemem posmarować pełnoziarnisty tost. Są też idealnym dodatkiem do smoothie lub jogurtu z białek z warzywamiJajka zawierają sporo cholesterolu, ale znajduje się on w żółtku. Jeśli obawiasz się, że jedzenie całych jajek może źle wpłynąć na poziom cholesterolu we krwi (może się tak zdarzyć, jeśli jesz za dużo jajek), przygotuj sobie omlet z samych białek. Ta część jajka jest bogate w białko i ma niewiele kalorii, tłuszczu i cholesterolu, a jest także źródłem potasu, ryboflawiny i selenu. Do takiego omletu można dodać podduszone na oliwie z oliwek warzywa: pieczarki, szpinak, paprykę. To będzie sycące śniadanie – i dobre dla układu krwionośnego. Awokado na pełnoziarnistym pieczywieAwokado to świetny wybór na śniadanie! Jest produktem, który może skutecznie obniżyć poziom cholesterolu we krwi i przyczynić się do ochrony tętnic. To dobre źródło jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, które przyczyniają się do obniżania poziomu cholesterolu i ryzyka chorób serca. Obfituje też w sterole roślinne – cenne w zmniejszaniu poziomu cholesterolu. Wystarczy, że ułożysz na pełnoziarnistym pieczywie plasterki obranego awokado oraz pomidorów i całość skropisz z wędzonym łososiemJeśli lubisz smak wędzonej ryby, to dla osoby w wysokim poziomem cholesterolu nie ma nic lepszego na śniadanie niż wędzony łosoś. To ryba, której mięso obfituje w korzystne kwasy tłuszczowe omega-3, które pomagają obniżyć poziom trójglicerydów i zwiększyć poziom HDL, czyli tzw. dobrego cholesterolu. Zmniejszają też stany zapalne w organizmie, dzięki czemu zapobiegają chorobom serca. Porcja łososia (100 g) zawiera 18 g białka i ok. 120 kcal i jest świetnym pomysłem na sycące śniadanie. Wędzonego łososia można po prostu zjeść na pełnoziarnistym pieczywie, ale jest także świetnym dodatkiem do jajek, quiche’y czy wrapów. Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku jakichkolwiek problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem. Źródło:
Cholesterol przemieszcza się przez krew na białkach zwanych lipoproteinami. Dwa rodzaje lipoprotein przenoszą cholesterol w organizmie: cholesterol LDL (lipoproteiny o małej gęstości), czasami nazywany "złym" cholesterolem, stanowi większość cholesterolu w organizmie. Wysoki poziom cholesterolu LDL zwiększa ryzyko chorób serca i data publikacji: 14:13 ten tekst przeczytasz w 3 minuty Zbilansowana i różnorodna dieta ma duży wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Częścią zdrowej diety może być dojrzałe awokado. Najnowsze badania wskazują, że jedzenie jednego owocu dziennie może obniżyć poziom złego cholesterolu w organizmie. Efekty widoczne są w badaniach już po kilku tygodniach. Mel Elías / Unsplash Awokado pod lupą amerykańskich naukowców Więcej awokado, mniej złego cholesterolu Awokado: jakie ma właściwości? Wpływ awokado na jakość diety i zdrowia został przebadany pod kątem cholesterolu. Okazało się, że awokado może pomóc obniżyć wysoki poziom tego wskaźnika Awokado jest jednym z bardziej kalorycznych, ale też najzdrowszych owoców dostępnych na rynku Awokado to również bogate źródło dobrych kwasów tłuszczowych, witamin, przeciwutleniaczy, luteiny i kwasu foliowego Więcej takich historii znajdziesz na stronie głównej Onetu Awokado zyskało popularność w Polsce stosunkowo niedawno. Chociaż wielu smakoszy narzeka na walory smakowe i zapachowe, to ten pochodzący z Meksyku owoc ma w naszym kraju swoich fanów — i to nie tylko przez modę na egzotyczną kuchnię, ale też ze względów dietetycznych (jest często stosowane w diecie ketogenicznej) i zawartych w nim wartości odżywczych. Awokado pod lupą amerykańskich naukowców Naukowcy z Uniwersytetu Stanowego w Pensylwanii (we współpracy z czterema innymi uczelniami z USA) przeprowadzili badania dotyczące wpływu awokado na zdrowie na grupie 1 tys. osób z nadwagą lub otyłością, w wieku od 21 do 70 lat. Osoby te — poza nadmierną liczbą kilogramów — były w dobrym stanie zdrowia. W pierwszym etapie badani przyjmowali dietę typową dla kuchni amerykańskiej, w której 34 proc. kalorii pochodziło z tłuszczów, 51 proc. z węglowodanów, a 16 proc. z białka. W kolejnym etapie badań uczestnicy jedli posiłki zbliżone do tych z pierwszych tygodni eksperymentu, ale o niskiej lub średniej zawartości tłuszczu. Część osób z tej drugiej grupy każdego dnia jadła po jednym owocu awokado. Dalsza część artykułu pod materiałem wideo. Więcej awokado, mniej złego cholesterolu Po upływie drugiego etapu badań naukowcy stwierdzili, że u osób, które codziennie jadły awokado (odmiana Hass z ciemną, chropowatą skórką), poziom złego cholesterolu obniżył się o 13,5 mg/dl w porównaniu do reszty badanych. Osoby te miały również lepsze wyniki badań ogólnego poziomu cholesterolu, cholesterolu LDL, cholesterolu nie-HDL oraz trójglicerydów. W czasie trwających sześć miesięcy badań żadna z osób jedzących awokado nie przybrała na wadze, ale też nie schudła, chociaż jeden owoc to niemal 400 kcal. Wyniki badań nad zastosowaniem tego owocu w diecie zostały opublikowane w "Journal of American Heart Association". Awokado: jakie ma właściwości? Podobnie, jak oliwa z oliwek, awokado jest bogatym źródłem tłuszczowych kwasów oleinowych (ok. 40 g w jednym owocu), które przeciwdziałają miażdżycy oraz nowotworom piersi u kobiet i prostaty u mężczyzn. Awokado zawiera też błonnik, fitosterole, polifenole i inne fitochemikalia, które korzystnie wpływają na ochronę serca. Jednym z głównych składników awokado jest woda. W jednym owocu znajduje się od 60 do nawet 80 proc. Awokado to również bogate źródło naturalnych przeciwutleniaczy, czyli witamin C, E i A oraz witamin z grupy B i potasu, wpływających pozytywnie na układ nerwowy. Zawiera też kwas foliowy, więc sprawdzi się w zdrowej diecie kobiet w ciąży. Awokado stosowane było od wieków w medycynie tradycyjnej jako lek na: bóle brzucha, biegunki, wrzody żołądka i wątroby. Zawartość luteiny i zeaksantyny wpływa korzystnie na wzrok, a witamina K wpływa na dobry stan kości i może zapobiegać osteoporozie. ZOBACZ TAKŻE Najlepsze śniadanie, żeby zbić cholesterol. Działa jak rzep na zły cholesterol Robisz tak z awokado? Uważaj, staje się siedliskiem bakterii! Ten napój obniży twój cholesterol. Włącz go do swojej diety Źródła awokado cholesterol podwyższony cholesterol wysoki cholesterol dieta na cholesterol Najlepsze śniadanie, żeby zbić cholesterol. Działa jak rzep na zły cholesterol Nie bez powodu owsianka została okrzyknięta królową śniadań. Jej prozdrowotne właściwości mogą zaskakiwać. Wśród najbardziej popularnych benefitów z jedzenia... Hanna Szczygieł Te napoje podnoszą poziom cholesterolu. Pij je z umiarem Cholesterol to substancja tłuszczowa, która odkłada się w naczyniach krwionośnych i utrudnia czynności pracy serca. Zbyt duża ilość tego związku może prowadzić... Ada Gryning Co jeść, aby utrzymać cholesterol w ryzach? Te rzeczy dopisz do listy zakupów Zbyt wysoki cholesterol zwiększa ryzyko takich chorób jak miażdżyca, udar mózgu czy zawał serca. To dlatego warto zadbać o prawidłowo działającą gospodarkę... Kinga Jakubczyk Napój na wysoki cholesterol. Zmieszaj dwa składniki i pij raz dziennie Wysoki cholesterol to przypadłość, której nie należy lekceważyć. Chociaż cholesterol jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, nie powinien on... Marlena Kostyńska Co powoduje podwyższony cholesterol i jak skutecznie obniżyć jego poziom? Dieta na cholesterol Podwyższony poziom cholesterolu występuje u coraz większej liczby Polaków. Problem ten wywołuje nieodpowiednia dieta oraz brak aktywności fizycznej. Osoby... Daria Wejman Dieta cholesterolowa - co należy o niej wiedzieć? Produkty zalecane i zakazane przy wysokim cholesterolu Prawidłowa dieta cholesterolowa musi zawierać składniki, artykuły dokładnie dopasowane do aktualnych potrzeb osoby, która decyduje się na jej stosowanie. Przed... Magdalena Wawszczak Ten napój obniży twój cholesterol. Włącz go do swojej diety Jeśli borykasz się z problemem zbyt wysokiego cholesterolu, powinieneś sięgnąć po ten napój. Dietetycy przekonują, że ma on zbawienny wpływ na nasze zdrowie.... Joanna Murawska Te produkty zawierają najwięcej cholesterolu. Czego unikać? Cholesterol obecny we krwi produkuje wątroba. Przez wiele lat uważano, że jest to substancja bezpośrednio przyczyniająca się do chorób układu krążenia. Badania... Kinga Grablis Jedzenie na obniżenie cholesterolu Wysoki poziom cholesterolu utrzymujący się przez dłuższy czas może zwiększać ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak miażdżyca i zawał... Kinga Grablis "Cholesterolowe bomby". 11 produktów, w których chowa się cholesterol Cholesterol to jedna z najbardziej kontrowersyjnych i demonizowanych, a jednocześnie najbardziej niezrozumiana substancja w pożywieniu. Okazuje się, że prawdziwe... Hanna Szczygieł Jak widzisz, dobra dieta na wysoki cholesterol powinna spełniać zasady zdrowej diety, a także pewne elementy ukierunkowane stricte na regulację poziomu poszczególnych frakcji cholesterolu. Co jeść, aby obniżyć cholesterol? Pomóc może Ci poniższy jadłospis na obniżenie cholesterolu! Śniadanie: Bananowa owsianka z malinami fot. Adobe Stock, bondvit Zbyt wysokie stężenie cholesterolu to problem zdrowotny, naukowcy nie maja ku temu żadnych wątpliwości. Oczywiście przy diecie na cholesterol liczy się to, czego masz więcej jeść, ale równie ważne jest to, czego nie jeść przy wysokim cholesterolu. Odpowiadamy na to pytanie, prezentując listę produktów, których trzeba unikać, jeśli ma się zbyt wysoki cholesterol. To trochę bardziej skomplikowane niż patrzenie na zawartość cholesterolu w produktach. Spis treści: Dlaczego cholesterol jest za wysoki? Składniki pokarmowe, które podbijają cholesterol Tego nie jedz przy wysokim cholesterolu Dlaczego cholesterol jest za wysoki? Stężenie cholesterolu we krwi zależy od naprawdę wielu czynników. Nie tylko od diety, choć ta pełni tu znaczącą rolę. Tylko ok. 20% cholesterolu we krwi to cholesterol dostarczony z żywnością. Pozostałe 80% cholesterolu produkowane jest w wątrobie. To właśnie wątroba jest odpowiedzialna za nadprodukcję cholesterolu i jego zbyt wysokie stężenie we krwi. Normy na cholesterol wskazują, że prawidłowe stężenie cholesterolu całkowitego we krwi powinno u dorosłych wynosić <175 mg/dL. Działania w celu obniżenia poziomu cholesterolu powinny dążyć więc do: unormowania pracy wątroby, pozbycia się nadmiernego stanu zapalnego, niedostarczania zbyt dużej ilości pokarmowego cholesterolu, zapewnienie organizmowi składników, które działają prozdrowotnie: są w stanie obniżać cholesterol i nie tylko. Pamiętaj jednak, że samo stężenie cholesterolu całkowitego nie jest najlepszym wyznacznikiem zdrowia wątroby i układu krwionośnego. Warto zwracać większą uwagę na stężenie cholesterolu LDL (w uproszczeniu: im niższe, tym lepiej) i stężenie cholesterolu HDL (w uproszczeniu: im wyższe, tym lepiej). Mimo wszystko, jeśli badania laboratoryjne pokazują, że masz za wysoki cholesterol, musisz podjąć działania i postarać się go obniżyć. Składniki pokarmowe, które podbijają cholesterol Dieta i stężenie cholesterolu są bardzo powiązane. Odżywianie wpływa na 20% cholesterolu pochodzącego z pokarmu, ale jedzenie też realnie zmienia ilość cholesterolu produkowaną w wątrobie! Stężenie cholesterolu we krwi rośnie, jeśli w diecie: Występuje nadmiar nasyconych kwasów tłuszczowych. Jest zbyt mało niezbędnych kwasów tłuszczowych (szczególnie omega 3). Nie ma wystarczająco antyoksydantów. Dieta jest wysokotłuszczowa, a niskowęglowodanowa. Jest za mało błonnika pokarmowego, w szczególności błonnika rozpuszczalnego z warzyw i owoców. Pojawiają się źródła niebezpiecznych kwasów tłuszczowych trans. W diecie występuje bardzo dużo pokarmowego cholesterolu (ponad 500 mg/dobę przez dłuższy czas). Oprócz diety na cholesterol możesz też stosować dodatkowo zioła na obniżenie cholesterolu. Tego nie jedz przy wysokim cholesterolu Jeśli zastanawiasz się czego nie jeść przy wysokim cholesterolu, koniecznie spójrz na tę listę. Wybrałyśmy produkty, których szczególnie warto unikać przy wysokim cholesterolu. Sklepowe wyroby cukiernicze i ciasta Ciężko wskazać gorszy pod względem składu i makroskładników produkt, niż słabej jakości marketowe wyroby cukiernicze. Nie dość, że zawierają naprawdę wiele niepolecanych składników w dużych ilościach, to jeszcze jada się je zazwyczaj w znaczących porcjach. Mowa o większości ciast sprzedawanych na kawałki, bułeczkach z kremem, tanich pączkach i innych wypiekach. Warto ich unikać jeśli walczysz z wysokim cholesterolem z wielu powodów: Są bardzo kaloryczne, a nadmiar kalorii w diecie sprzyja podwyższonemu cholesterolowi. Zawierają dużo szkodliwych kwasów tłuszczowych trans. Dostarczają kwasów tłuszczowych nasyconych w nieproporcjonalnie dużych ilościach. Węglowodany w nich zawarte są proste i bardzo mało tu błonnika, który mógłby zadziałać ochronnie. Zdecydowanie zdrowiej robić własne fit ciasta, albo nawet klasyczne (nie fit), ale domowe wypieki. Nadziewane czekolady, lody, kremy do smarowania i inne tłusto-słodkie słodycze Nie bez powodu ludzie preferują połączenie smaku cukru z tłuszczem. To dlatego tak bardzo smakują wszystkim lody, karmel, batoniki, bita śmietana i różne kremy. W takich słodyczach najczęściej czai się bardzo słabej jakości tłuszcz, sporo tam kwasów tłuszczowych trans. Do tego cukier, niewiele jakichkolwiek prozdrowotnych elementów i dużo pustych kalorii. Warto unikać wszystkich klasycznych słodyczy przy wysokim stężeniu cholesterolu. Szczególnie jednak trzeba zwrócić uwagę na wysokokaloryczne słodycze z tłuszczem w składzie. Wystrzegaj się: klasycznych batonów (wyjątkiem są fit batony z dobrym składem), czekolad, szczególnie tych nadziewanych, kremów czekoladowych i innych smakowych do smarowania pieczywa, karmelu i toffi, słodyczy z bitą śmietaną, kruchych ciastek i ciasteczek, lodów na śmietanie. Tłuste mięsa, szczególnie te przetworzone Mięso to główne źródło nasyconych kwasów tłuszczowych w diecie. Koniecznie trzeba ograniczać tłuste mięsa, by obniżać poziom cholesterolu. Wyklucz z jadłospisu: boczek i bekon, golonkę, smalec i skwarki, kawałki mięs z widocznym tłuszczem, mielonki, kiełbasy, pasztety. Nie musisz całkowicie przestawać jeść mięsa. Stawiaj po prostu na jego chude i jak najmniej przetworzone wersje. Tłuste sosy Dodatek sosów do potraw potrafi nie tylko bardzo podbić kaloryczność posiłków. Sosy są w większości przypadków bardzo tłuste i nie jest to polecany rodzaj tłuszczu. Istnieją dietetyczne sosy i dipy, ale nie są tak chętnie przygotowywane. Musisz odrzucić: wszystkie sosy na bazie majonezu (np. sos tysiąca wysp, sos koktajlowy i inne), sosy sałatkowe w proszku, sosy śmietanowe, sos holenderski, sklepowe sosy BBQ, burgerowe, słodko-kwaśne itp. beszamel. Tłuste sery Chude sery i twarożki mogą na stałe gościć w diecie osoby z podwyższonym cholesterolem, ale wykluczyć trzeba tłuste sery. Ser może znaleźć się od czasu do czasu w potrawie jako dodatek lub wykończenie, ale nie powinno się jeść go za dużo. Trzeba przede wszystkim wyeliminować jedzenie serów jako przekąski - w ten sposób można pochłonąć naprawdę duże (za duże) ilości sera. Unikaj: żółtych serów (np. gouda, emmentaler); serów pleśniowych typu camembert, brie; niebieskich serów pleśniowych, fety, topionych serków, tłustych twarogów. Podroby i inne produkty z dużą ilością cholesterolu Choć cholesterol pokarmowy ma stosunkowo niewielki wpływ na faktyczne stężenie cholesterolu we krwi, także nie można przesadzać z jego spożyciem. Najbogatsze jadalne źródło cholesterolu to podroby. W móżdżku cielęcym jest aż 1590 mg cholesterolu. Dzienne normy spożycia cholesterolu (które są już rzadko używane) mówią o ok. max. 300 mg cholesterolu do spożycia z pokarmem na dobę. Nie musisz sprawdzać zawartości cholesterolu w produktach spożywanych na co dzień, jednak miej świadomość, że dużo cholesterolu mają właśnie podroby. Jedz je okazjonalnie. fot. Pokarmowe źródła cholesterolu/ Adobe Stock, airborne77 Smażone produkty i fast foody Polecenie unikania smażonych produktów to klasyczne zalecenie przy każdej zdrowej diecie. osoby z wysokim cholesterolem też musza unikać smażonego jedzenia. Chodzi głównie o smażenie na głębokim tłuszczu słabej jakości. Najgorsze są wszystkie pokarmy z frytury, w panierce absorbującej dużo tłuszczu i inne fast foody. Utleniony cholesterol np. smażone jajka Jajka są zdrowe mimo tego, że są źródłem cholesterolu. Odchodzi się już od zaleceń ich eliminacji w przypadku diety dla zdrowia serca. Groźny jest za to utleniony cholesterol np. ten z żółtek. Cholesterol utlenia się szybko podczas gwałtownej obróbki termicznej, np. przy smażeniu jajek. Produkty bogate w cholesterol takie jak: mięso, jaja, masło i ich przetwory lepiej spożywać w naturalnej, jak najmniej zmienionej formie. Jajka jedz gotowane na miękko, mięso najlepiej duś lub podpiekaj, a masło stosuj (w ograniczonej ilości) na zimno. Masło Niestety dla wszystkich miłośników masła, nie jest ono polecane dla osób z wysokim cholesterolem. Trzeba ograniczać tu źródła nasyconych kwasów tłuszczowych. Masło jest niewątpliwie jednym z bardziej popularnych i znacznych źródłem tych kwasów. Jeśli masz problem z wysokim cholesterolem zamiast masła stosuj lepsze pod względem zdrowotnym źródła tłuszczów: oliwę z oliwek, pesto na bazie ziół i oliwy, olej lniany, awokado, niskotłuszczowe serki do smarowania. Maślane bułeczki, maślane rogaliki, maślane ciastka Masło, ale też inne tłuszcze, są często dodawane do wyrobów cukierniczych w ogromnych ilościach. Choć ich nie widać, szkodzą. Wyrób tłusty jest bardziej pociągający smakowo, ale gorszy dla zdrowia. Unikaj: croissantów, maślanych bułeczek, kruchych ciastek maślanych, ciasta francuskiego i jego przetworów. fot. Bułeczki maślane/ Adobe Stock, makyzz Czytaj także:Jak naturalnie obniżyć poziom CRP dietą? Sprawdzone wskazówkiJak naturalnie obniżyć poziom cukru we krwi dietą? Sprawdzone wskazówkiObalamy mity: Czy osoby odżywiające się zdrowo mogą mieć wysoki cholesterol? Z1zzu6r.
  • wxd5zb8jak.pages.dev/122
  • wxd5zb8jak.pages.dev/179
  • wxd5zb8jak.pages.dev/282
  • wxd5zb8jak.pages.dev/212
  • wxd5zb8jak.pages.dev/362
  • wxd5zb8jak.pages.dev/327
  • wxd5zb8jak.pages.dev/243
  • wxd5zb8jak.pages.dev/210
  • wxd5zb8jak.pages.dev/227
  • dieta na wysoki cholesterol przepisy